Centar za promociju nauke i Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija svečano su u Narodnom pozorištu u Beogradu dodelili priznanja projektima koji su izabrani za finansiranje u okviru drugog Javnog poziva za projekte građanskih naučnih istraživanja u 2024. godini.
Na ovaj poziv, koji je trajao od 10. septembra do 10. oktobra, pristiglo je 64 predloga projekata, koje su podneli predstavnici 45 različitih instituta i fakulteta iz cele Srbije. Uz njih, u svojstvu partnerskih organizacija, učestvovalo je više od 50 organizacija civilnog društva, 22 fakulteta i instituta, 13 lokalnih samouprava i javnih preduzeća, 30 škola i biblioteka i 10 predstavnika industrije i privrede.
Javni poziv imao je za cilj uključivanje građana u naučna istraživanja i podizanje nivoa naučne pismenosti u društvu. Sa ukupnim budžetom od 35 miliona dinara, poziv je obuhvatio širok spektar tema od društvenog značaja, poput zaštite životne sredine, očuvanja bioraznolikosti, mikrobiologije, medicine, javnog zdravlja, istorijskog i kulturnog nasleđa, kao i oblasti lingvistike, psihologije i obrazovanja.
Foto: Marko Risović
„Građanska naučna istraživanja, koja je Centar za promociju nauke pokrenuo sa Ministarstvom nauke, predstavljaju pionirski korak u uključivanju šire zajednice u naučne procese. Prvi Javni poziv privukao je više od 130 prijava, što je potvrdilo značaj ove inicijative i podstaklo nas da nastavimo, pružajući učesnicima priliku da unaprede svoje projekte. Ove godine smo primili 64 prijave, što je značajan odziv, naročito imajući u vidu da je poziv ponovljen u kratkom roku. Ova inicijativa omogućava građanima, lokalnim samoupravama i privredi da se aktivno uključe u istraživačke projekte koji se bave aktuelnim i značajnim društvenim temama. Divno je videti kako građani postaju deo istraživačkih procesa, doprinoseći rešavanju društveno relevantnih pitanja i razvoju kritičkog razmišljanja zasnovanog na nauci. Posebno nas raduje što ovakvi projekti podstiču mlade – danas možda učesnike svojih prvih istraživanja, a sutra uspešne naučnike i istraživače koji će oblikovati našu budućnost“, izjavila je Danijela Vučićević, v.d. direktora Centra za promociju nauke.
Foto: Marko Risović
„Želimo da sve građane, od najmlađih do najstarijih, uključimo u nauku. Ideja je da oni sa našim naučnicima uče i izvode eksperimente i da na neki način budu podrška kapacitetima naučne zajednice. Ove godine smo fokus usmerili na pitanja koja su važna za sve građane, a to je dostizanje ciljeva održivog razvoja, zaštita životne sredine, medicina, zaštita biodiverziteta. Uključivanjem građana na ovaj način oni mogu bliže da vide koji su to efekti nauke i koji su njeni benefiti koji nam svima mogu poboljšati živote“, izjavila je dr Jelena Begović, ministarka nauke, tehnološkog razvoja i inovacija i dodala da je na ovogodišnjem konkursu izabrano jedanaest projekata, što je veliki napredak u odnosu na proteklu godinu.
Foto: Marko Risović
„Uključeni su i lokalna samouprava, građani, osnovne škole, fakulteti, naučnici. Svi rade na projektima. Jedan od projekata je popisivanje starog drveća sa područja Šumadije u svrhu očuvanja i negovanja biodiverziteta. Osim toga, ima projekata koji će direktno pomagati građanima, poput onih o ambroziji i krpeljima. Životna sredina i očuvanje biodiverziteta ove godine su bili fokus. Osim toga, jedan od bitnijih kriterijuma za izbor projekata bio je taj da li su oni u skladu sa ciljevima održivog razvoja koje su donele Ujedinjene nacije“, istakla je ministarka dr Begović i zaključila da se poseban značaj dodeljenih projekata ogleda u njihovom uticanju na oblikovanje i menjanje javnih politika.
Foto: Marko Risović
Za finansiranje je odabrano 11 projekata iz Beograda, Novog Sada i Bora. Ovi projekti će biti realizovani širom Srbije u periodu od 2025. do 2026. godine, uz aktivnu saradnju sa predstavnicima civilnog društva, ekološkim i obrazovnim centrima, istraživačkim institutima, udruženjima i školama, kao i raznim lokalnim i nacionalnim organizacijama.
Finansirani projekti obuhvataju različite oblasti istraživanja, od zaštite životne sredine do tehnoloških inovacija, i imaju za cilj jačanje koncepta građanske nauke u Srbiji. Ovo je važan korak u uključivanju građana u naučne procese i unapređenju njihove uloge u stvaranju novih znanja.
Foto: Marko Risović
Projekti koji su dobili finansiranje su:
Sacred Trees of Šumadija — Uncovering Hidden Gems of Serbia’s Botanical and Cultural Legacy (Institut za multidisciplinarna istraživanja, Univerzitet u Beogradu)
Real-Time Monitoring and Molecular Characterization of Ambrosia Pollen Exposure through Citizen Tracking (Institut za virusologiju, vakcine i serume „Torlak“)
Citizen Science Investigation: Assessing Quality and Understanding Abundant Biodiversity of Urban Wetlands of Three Cities in Serbia (CSI:AQUA) (Institut za biološka istraživanja „Siniša Stanković“ – Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu)
TickTrack: The Tick App to Track, Prevent, Protect (Naučni institut za veterinarstvo „Novi Sad“)
Women Netting for Domestic Seed Treasure Revival (NEST) (Institut za kukuruz „Zemun Polje“)
Co-Creation of Knowledge: Patient Associations for Rare Diseases as Active Agents in Pursuing Sustainable Development in Public Health (Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu)
AQUAPHONIA – Ecoacoustics and citizen science in freshwater biomonitoring (Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu)
Bean & Beetle: Citizens Unveil Genetic Diversity (Institut za biološka istraživanja „Siniša Stanković“ – Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu)
Bee is a key: Mapping and biomonitoring the population of wild pollinators across Serbia through a safe and non-invasive method (Institut za stočarstvo Beograd)
NATUre and RAdioactivity – Walk (Prirodno-matematički fakultet, Univerzitet u Novom Sadu)
Joint research on air quality in our apartments (Institut za rudarstvo i metalurgiju Bor).
